COVID – PODATKI I KSIĘGOWOŚĆ

VAT w przypadku nieściągalnych wierzytelności

Przywilejem płatników VAT jest ulga na złe długi, które powstają w momencie gdy kontrahenci nie płacą terminowo za nabyte usługi bądź towary. Zobowiązuje ona jednocześnie dłużników do obowiązkowej korekty odliczonego podatku naliczonego w wyniku nie opłacenia faktury.

Aby skorzystać z ulgi na złe długi podatnik musi wykazać niespłacenie należności. Nieściągalność długu zostaje uprawdopodobniona w przypadku gdy należność za sprzedane usługi lub towary nie wpłynęła w przeciągu 90 dni od dnia upływu terminu określonego na fakturze lub w umowie. By podatnik mógł skorygować podstawę opodatkowania musi spełnić następujące warunki:

1) dostawa towaru lub świadczenie usług jest dokonana na rzecz czynnego podatnika VAT, niebędącego w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji,

2) na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty:

1. a) wierzyciel i dłużnik są podatnikami VAT czynnymi,
2. b) dłużnik nie jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji,

3) od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym ją wystawiono.

W przypadku gdy wierzyciel, zamierzający skorzystać z ulgi za złe długi, nie ma pewności czy dłużnik jest czynnym podatnikiem VAT, może sprawdzić status dłużnika na tak zwanej białej liście podatników VAT lub zwrócić się do naczelnika urzędu skarbowego z wnioskiem o potwierdzenie statusu prawno-podatkowego.

Konieczne jest zwrócenie uwagi również na fakt, że z ulgi na złe długi można skorzystać tylko w przypadku wierzytelności powstałych z niepłaconych faktur, w odniesieniu do których nie minęło więcej niż dwa lata, licząc od końca roku, w którym zostały wystawione. W przypadku upłynięcia tego terminu nie istnieje już możliwość skorzystania z ulgi.

Podkreślić także należy, że w nowelizacji specustawy w sprawie COVID-19 wyłączono stosowanie regulacji w podatkach dochodowych dotyczących tzw. złych długów. Przepisy dotyczące złych długów w PIT i CIT, pod pewnymi warunkami, nie są stosowane w odniesieniu do zaliczek dłużników, którzy powinni uwzględniać niezapłacone zobowiązania przy obliczaniu zaliczek na podatek dochodowy. Dzięki temu dłużnik nie będzie miał wyższych obciążeń, a wierzyciel skorzysta z ulgi tak jak obecnie. Wyłączeń tego rodzaju nie zastosowano w przypadku podatku VAT.

Wierzyciel dokonuje korekty w rozliczeniu za okres, w którym upłynął okres 90 dni od dnia upływu terminu płatności wyznaczonego przez fakturę lub umowę. Ulgę można wykorzystać tylko w przypadku gdy należność nie została uregulowana lub zbyta w jakikolwiek sposób. Korektę tę podatnik uwzględni w deklaracji VAT poprzez pomniejszenie w odpowiednich pozycjach zarówno wartości netto, jak i podatku należnego od sprzedaży opodatkowanej daną stawką VAT. W sytuacji gdy podatnik nie chce skorzystać z ulgi w danym momencie, może skorzystać z niej w późniejszym terminie nie przekraczającym 2 lat, ale tylko poprzez korektę deklaracji skarbowej obejmującej 90 dni od upływu terminu spłaty zawartej na fakturze lub w umowie.

Ponadto wierzyciel zobowiązany jest złożyć zawiadomienie o korekcie do naczelnika urzędu skarbowego wraz z podaniem kwoty korekty oraz niezbędnych danych dłużnika na formularzu VAT-ZD
Warto dodać, że od 1 lipca 2020 r. nie będzie już konieczności odrębnego składania formularza VAT-ZD. Informacja o uldze na złe długi będzie wynikała z nowego pliku JPK_VAT.

W przypadku gdy wierzyciel skorzystał z ulgi obowiązek opłaty spada na dłużnika. Dłużnik ma obowiązek dokonania korekty odliczonego podatku naliczonego wynikającego z faktury, w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 90  dzień od momentu spłaty określonej na umowie lub fakturze. Obowiązkowi temu nie będzie podlegać dłużnik, który ureguluje należność najpóźniej w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego, w którym upłynął ten 90  dzień. Jeżeli należność zostanie uregulowana częściowo, korekta dotyczyć będzie podatku VAT przypadającego na nieuregulowaną część należności. Korekty tej nie dokonuje się w sytuacji, gdy dłużnik:

• ureguluje należność najpóźniej w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego, w którym upłynął 90. dzień od dnia upływu terminu płatności tej należności, bądź też
• w ostatnim dniu miesiąca, w którym upływa 90. dzień od dnia upływu terminu płatności, jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji.

Jedynie zawarcie przez strony transakcji, przed upływem 150 dni (obecnie 90 dni) od pierwotnie określonego terminu płatności, porozumienia przedłużającego termin spłaty wierzytelności powoduje, że termin naliczania 150 dni (90 dni) biegnie od nowego wyznaczonego terminu spłaty długu.

W przypadku gdy po złożeniu deklaracji VAT, w której skorzystano z ulgi na złe długi, należność zostanie uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie, wierzyciel jest zobowiązany do zwiększenia podstawy opodatkowania i kwoty VAT należnego w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana lub zbyta. Jeżeli należność zostanie uregulowana tylko częściowo, wówczas podstawa opodatkowania oraz kwota podatku należnego musi być zwiększona w odniesieniu do tej części spłaconej należności takim przypadku dłużnik ma także prawo do korekty polegającej na zwiększeniu kwoty VAT naliczonego, w rozliczeniu za okres, w którym należność uregulowano (lub o część kwoty VAT – przy częściowym uregulowaniu należności).

Dalsze informacje:

USTAWA z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2020 r. poz. 106 ze zm.)

USTAWA z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług  art. 96 ust. 13