Kryptowaluty budzą coraz większe zainteresowanie. Jedni widzą w nich szansę na duży zarobek, inni technologiczną ciekawostkę. Ale czym właściwie jest bitcoin? O ile pojęcie „wirtualnej waluty” wystarcza dla wytłumaczenia samej konstrukcji bitcoina, o tyle „przetłumaczenie” tego na język prawniczy stwarzało dotychczas liczne problemy. Kryptowaluty nie zostały bowiem zdefiniowane w polskim systemie prawnym. Jak zatem należy je rozumieć? Na to pytanie na co dzień odpowiada nasze biuro rachunkowe bitcoin.

Czy bitcoin to usługa elektroniczna?

Początkowo (w 2013 roku) organy administracji skarbowej wydawały się nieco zagubione w kontekście bitcoina. Pierwsze interpretacje podatkowe wskazywały bowiem, że jest to usługa elektroniczna. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w jednej z wydanych interpretacji podatkowych stwierdził, że bitcoin nie może być uznany za środek płatniczy, ponieważ polskie prawo nie uznaje go za oficjalną walutę i nie jest on stosowany w różnego rodzaju rozliczeniach międzynarodowych (a przynajmniej nie w sensie prawnym, bo nie posługują się niż żadne instytucje publiczne). Skoro nie jest instrumentem rynku publicznego, zbywania elektronicznych certyfikatów bitcoin nie można też zaliczyć do usług finansowych, podlegających zwolnieniu od VAT.

Czy bitcoin to środek płatniczy?

Dwa lata później, bo w 2015 roku, stanowisko polskich organów podatkowych uległo zmianie. Stało się tak za sprawą wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE z 22 października 2015 r. W sprawie Skatteverket przeciwko Davidowi Hedqvistow Trybunał stwierdził, że wymiana kryptowalut na tradycyjne środki płatnicze i odwrotnie podlega takiemu samemu zwolnieniu z opodatkowania, jak wymiana tradycyjnych walut. Nie dość zatem, że przesądził o zwolnieniu podatkowym, to jeszcze postawił bitcoina na równi z innymi środkami płatniczymi. To był początek małej rewolucji w świecie kryptowalut. Od tego czasu polskie organy podatkowe zaczęły zmieniać swoje podejście do wirtualnych walut. Biuro rachunkowe bitcoin ma natomiast wreszcie nieco łatwiejszą pracę.

Stanowisko Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej

Na początku 2018 r. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wydał niezwykle ważną interpretację podatkową (0113-KDIPT1-2.4012.784.2017.1KT). Stwierdził w niej między innymi, że „jednostki wirtualnych walut, w tym m.in. Waluta Bitcoin, Ethereum, które wnioskodawca będzie sprzedawać w ramach działalności gospodarczej. Wpisywać się będą w formę prawnego środka płatniczego (dla celów VAT)”. Jednocześnie organ uznał, że skoro sprzedaż kryptowalut za wynagrodzeniem stanowi określoną usługę, podlega ona zwolnieniu od podatku VAT. Zgodnie bowiem z art. 43 ust. 1 pkt 7 zwalnia się od podatku „transakcje, łącznie z pośrednictwem, dotyczące walut, banknotów i monet używanych jako prawny środek płatniczy, z wyłączeniem banknotów i monet będących przedmiotami kolekcjonerskimi, za które uważa się monety ze złota, srebra lub innego metalu oraz banknoty, które nie są zwykle używane jako prawny środek płatniczy lub które mają wartość numizmatyczną”. Bitcoin stał się zatem alternatywnym środkiem płatniczym, równorzędnym z tradycyjnymi walutami.

Stanowisko Głównego Urzędu Statystycznego

W kontekście próby prawnego zdefiniowania kryptowalut, na uwagę zasługują również kolejne stanowiska Głównego Urzędu Statystycznego. Łódzka jednostka tego organu – Ośrodek Klasyfikacji i Nomenklatur w Łodzi – jest bowiem odpowiedzialna między innymi za przyporządkowywanie towarów i usług do odpowiedniego symbolu PKWiU, a także klasyfikowanie do odpowiednich kodów PKD. Opinie tej jednostki nie są wiążące dla organów podatkowych, ale często stanowią źródło informacji (potem musi z tym walczyć nasze biuro rachunkowe bitcoin). Od 2015 r. stanowisko GUS ewoluowało. W jednej z opinii w 2015 r. organ stwierdził, że sprzedaż bitcoinów należy przyporządkować do kategorii PKWiU 47.00.89.0, czyli sprzedaży detalicznej towarów niekonsumpcyjnych, nieżywnościowych, gdzie indziej niesklasyfikowanych. Już w 2016 r. uznał jednak, że sprzedaż kryptowalut klasyfikuje się jako 64.19.30.0, czyli pozostałe pośrednictwo pieniężne, gdzie indziej niesklasyfikowane, natomiast obrót kryptowalutami stanowi kod PKD 64.19.Z, czyli pozostałe pośrednictwo pieniężne. W ten sposób potwierdzono zatem pieniężny charakter bitcoina.

Czy bitcoin to prawo majątkowe?

Próba znalezienia prawnej definicji bitcoina wymaga też odwołania się do ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Na gruncie tej ustawy pojawiły się bowiem spory, dotyczące sposobu rozliczania obrotu kryptowalutą poza działalnością gospodarczą. Początkowo organy skarbowe chciały klasyfikować przychód z bitcoinów w ramach „innych źródeł”. Dopiero później zweryfikowano to stanowisko i uznano kategoryzację przychodu z kryptowalut do „praw majątkowych”. W 2015 r. takie podejście zostało potwierdzone przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku, który w wyroku z 16 grudnia 2015 r., sygn. akt I SA/Gd 1551/15, stwierdził, że przychody z „innych praw majątkowych” (z ich posiadania i wykorzystania), jak też odpłatnego zbycia, stanowią przychody z praw majątkowych, o których mowa w art. 18 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Kwestia bitcoina jako prawa majątkowego była również szeroko analizowana w oparciu o ustawę o podatku od czynności cywilnoprawnych oraz ustawę o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy.

Czym NIE jest bitcoin?

Ciekawą konstrukcję prawnej definicji kryptowaluty przyjęto w ustawie z 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Regulacja ta weszła w życie 13 lipca 2018 r. We wskazanych przepisach nie zawarto co prawda definicji bitcoina, ale za to stwierdzono czym NIE jest wirtualna waluta. Zgodnie z art. 2 ust. 2 pkt 26 ustawy przez kryptowalutę należy rozumieć „cyfrowe odwzorowanie wartości, które nie jest: a) prawnym środkiem płatniczym emitowanym przez NBP, zagraniczne banki centralne lub inne organy administracji publicznej, b) międzynarodową jednostką rozrachunkową ustanawianą przez organizację międzynarodową i akceptowaną przez poszczególne kraje należące do tej organizacji lub z nią współpracujące, c) pieniądzem elektronicznym w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych, d) instrumentem finansowym w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, e) wekslem lub czekiem – oraz jest wymienialne w obrocie gospodarczym na prawne środki płatnicze i akceptowane jako środek wymiany, a także może być elektronicznie przechowywane lub przeniesione albo może być przedmiotem handlu elektronicznego.” Dodatkowo w kolejnym punkcie regulacji wskazano, że waluta wirtualna mieści się w ramach pojęcia wartości majątkowych.

Prawna definicja kryptowaluty

Trudno zatem jednoznacznie stwierdzić czym jest bitcoin i kryptowaluty w ogólności. Polskie prawo nie zawiera precyzyjnej, jednoznacznej definicji tych pojęć. Zresztą na gruncie poszczególnych ustaw możemy się spotkać z nieco odmiennym rozumieniem tego zagadnienia. Z pewnością obrót wirtualną walutą ułatwiłoby przyjęcie, że jest to po prostu alternatywny środek płatniczy i należy go traktować tak samo jak waluty obce.

Zapraszamy do indywidualnej konsultacji.

Odpowiemy na wszystkie Twoje pytania i pomożemy Ci znaleźć najbardziej efektywne rozwiązania dla Twojego biznesu.

Dołącz do naszego newslettera

i zyskaj bezpłatny dostęp do najnowszych informacji z branży księgowej, podatkowej oraz prawnej, aktualnych trendów w kryptowalutach i niezbędnych porad dla Twojego biznesu. Bądź na bieżąco i nie przegap żadnej ważnej zmiany, która mogłaby wpłynąć na Twoją firmę. Z nami zawsze będziesz krok przed konkurencją!